TÜRKSOY ÜYESİ ÜLKELER UNESCO MİLLÎ KOMİSYONLARI 8. TOPLANTISI ÇALIŞMA RAPORU

(13 Mayıs 2022, Bursa, TÜRKİYE)

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyonları Sekizinci Toplantısı, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu ev sahipliği ve Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) iş birliğinde 13 Mayıs 2022 tarihinde 2022 Yılı Türk Dünyası Kültür Başkenti Bursa'da gerçekleştirildi.

Toplantıya TÜRKSOY üyesi Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan Millî Komisyon temsilcileri, UNESCO nezdinde Daimi Temsilcilik ve hükûmet temsilcileri, Moğolistan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti temsilcileri, Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreterliği, TÜRK-PA, Uluslararası Türk Akademisi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı temsilcileri katılım sağladı.

Toplantının açılış konuşmaları UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanı Prof. Dr. M. Öcal OĞUZ, TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyonları Yedinci Dönem Başkanı UNESCO Kırgızistan Millî Komisyonu Genel Sekreteri Sabira SOLTONGELDİEVA ve TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan RAEV tarafından gerçekleştirildi.

Önceki dönem başkanlığını yürüten Kırgızistan Millî Komisyonu Genel Sekreterine teşekkür edilerek TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyonları Sekizinci Dönem Başkanlığı UNESCO Türkiye Millî Komisyonuna devredildi. UNESCO Türkiye Millî Komisyon Başkanı Prof. Dr. M. Öcal OĞUZ, TÜRKSOY Üyesi Ülkeler Sekizinci Dönem Başkanlığını bir sonraki ev sahibi Millî Komisyona devredene kadar yürütecek ve UNESCO çalışmalarında alınan ortak kararlar çerçevesinde TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyonları sözcülüğünü üstlenecektir. 

UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanı Sayın OĞUZ ve TÜRKSOY Genel Sekreteri Sayın RAEV tarafından TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyonları Toplantısının kurumsallaşmasına ve Türk kültürünün yaşatılmasına sağladıkları katkıları kapsamında UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Önceki Başkanı ve TBMM 27. Dönem Milletvekili Prof. Dr. Nabi AVCI, TÜRKSOY Önceki Genel Sekreteri Düsen KASEİNOV ve TÜRKSOY Önceki Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Fırat PURTAŞ ve Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Büyükelçi Prof. Dr. Darhan KIDIRALİ’ye UNESCO çalışmalarına katkılarından dolayı teşekkür edildi ve plaket takdim edildi. Millî Komisyonların Başkan ve Genel Sekreterlerine, UNESCO Nezdindeki Daimi Temsilcilere ve Uluslararası Türk Kuruluşlarının temsilcilerine günün anısına istinaden plaket takdim edildi. Plaket takdimi sonrasında, Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Büyükelçi Prof. Dr. Darhan KIDIRALİ, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanı Prof. Dr. M. Öcal OĞUZ’a Türk Dilinin UNESCO’da görünürlüğüne sağladığı katkılar için Türk Akademisi Nevai Madalyasını takdim etti.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyonları Sekizinci Toplantısı kapsamında TÜRKSOY Üyesi Ülkeler 11. Somut Olmayan Kültürel Miras Semineri, 6. Kültürel ve Doğal Miras Semineri, 6. Dünya Belleği Semineri ve 4. Eğitim Semineri, eş zamanlı olarak ayrı salonlarda düzenlendi.

Toplantı ana oturumu ve seminerlerinde UNESCO konularında iş birlikleri ve deneyim paylaşımı, UNESCO’nun doğal, kültürel ve somut olmayan miras programlarındaki ortak (Çok uluslu/Seri/Sınır aşan) adaylık dosyaları hazırlanması konusunda iş birliği imkânları tema ve gündem konuları üzerinde değerlendirme yapıldı.

Seminerlerden sonra ortak salonda gerçekleşen oturumda ise katılımcılar tarafından sabah oturumunda dile getirilen öneriler ve seminerlerin sonuç bildirileri değerlendirildi. 7-8 Ekim 2010 tarihlerinde Ankara’da, 16-17 Eylül 2011 tarihlerinde Kazan’da, 13-14 Eylül 2012 Astana’da, 2-3 Eylül 2013 tarihlerinde Eskişehir’de, 18-19 Aralık 2014 tarihlerinde Bakü’de, 9 Temmuz 2016 tarihinde İstanbul’da ve 20-22 Nisan 2019 tarihlerinde Oş’ta gerçekleştirilen ilk yedi toplantıda hazırlanan çalışma raporlarına ve tavsiye kararlarına atıfta bulunularak;

1. Toplantıların her yıl bir ülke ev sahipliğinde gerçekleştirilmesi ve dönem başkanlığı ile sözcülük sisteminin sürdürülmesi,
2. UNESCO Genel Konferans, Genel Kurul, Yürütme Kurulu, Hükûmetler Arası Komite/Konsey, diğer uzmanlık ağları ve grup çalışmaları kapsamında yapılacak ön toplantılarla iş birliği sağlanması, UNESCO Genel Direktörlüğünde gerçekleştirilecek olan toplantılarda ise Daimi Temsilciliklerin inisiyatifiyle ortak hareket etmeye yönelik benzer toplantıların gerçekleştirilmesi,
3. Mümkün olan alanlarda UNESCO programlarına çok uluslu adaylık dosyalarıyla katılım sağlanması,
4. Mümkün olan alanlarda, UNESCO’nun organlarına aday gösterilen TÜRKSOY Üyesi Devletlerinin adaylıklarının desteklenmesi,
5. Karşılıklı uzman değişimine hız ve işlerlik kazandırılması, uzman ağlarının kurulması ve uzman ağlarına katılımda devamlılığın sağlanması,
6. UNESCO’nun yeni logosunun memnuniyetle karşılandığı not edilerek Millî Komisyonların yeni logoları her alanda etkin bir şekilde kullanmaya başladıkları bilgisinin gerekli ulusal ve uluslararası platformlarda paylaşılması,
7. Covid-19 küresel salgını sonrası eğitim ve gençlik konuları başta olmak üzere etkinliklerin dezavantajlılar ve sorunlu alanları dikkate alacak şekilde desteklenmesi ve güçlendirilmesi için deneyim paylaşımının sürdürülmesi,
8. UNESCO ideallerinin hayata geçirilmesinde sivil toplum, özel sektör ve yerel yönetimlerin önemli bir paydaş olduğu ve UNESCO Programlarının onların katılım ve iş birliğiyle yürütülmesinin desteklenmesi,
9. Ön hazırlıkları ve karar tasarısı taslağı hazırlanan 15 Aralık Türk Dili Günü ilanı sürecinin hızlandırılması ve önümüzdeki Genel Konferans gündemine gelmesini sağlayacak şekilde UNESCO Genel Direktörlüğüne sunulması,
10. UNESCO Kulüpleri, UNITWIN Ağları, UNESCO Kürsüleri, ASPnet Okulları, Yaratıcı Şehirler, Öğrenen Şehirler, Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri gibi UNESCO’nun pek çok programında iş birliği ve deneyim paylaşımının geliştirilmesi,
11. UNESCO Yürütme Kurulu toplantıları öncesinde, gündem belirlendikten sonra çevrim içi platform aracılığıyla Millî Komisyonların toplanması ve konulara ilişkin görüş alışverişinde bulunulması,
12. İklim değişikliği ve çevrenin korunması konusunda Millî Komisyonların farkındalık oluşturabileceği değerlendirilerek, Türk Devletlerinin iklim değişikliği konusundaki fikrinin ortaya çıkarılması ve Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletlerine (SIDS) destek olunması, Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletlerinin konuyla ilgili süreçlerinin yakından takip edilmesi ve konuyla ilgili Azerbaycan inisiyatifi not edilerek bu konuda yapılan çalışmaların takip edilmesi ve desteklenmesi,
13. Toplumsal cinsiyet eşitliği, gençlik, Afrika, Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri gibi UNESCO önceliği olan konularda TÜRKSOY Üyesi Ülkeleri olarak fikir birliği sağlanmak amaçlı uzman toplantılarının yapılması,
14. Yapay zekâ konusunda TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin yaklaşımlarının ve çalışmalarının ortak toplantılarla belirlenmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesi,
15. Somut ve Somut Olmayan Kültürel Mirasın kuşaktan kuşağa aktarılmasında ve korumaya yönelik acil müdahale gerektiren durumlarında deneyim paylaşımı ve ortak çalışmalar yürütülmesi; bundan sonraki toplantılarda eğitim konusunun başta ortak kültür mirasları olmak üzere bütün kültürel mirasın eğitimine ve aktarımına yönelik olarak planlanması,
16. TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin üzerinde uzlaşılan önemli ve öncelikli bir konu üzerinden UNESCO Katılım Programına her yıl bir uluslararası ortak projeyle katılım sağlamasının teşvik edilmesi,
17. Toplantılarda TÜRKSOY Üyesi Ülkeler ifadesiyle birlikte Türk Devletleri Teşkilatı ifadesine de yer verilmesi ve Millî Komisyonların yıllık toplantılarına Türk Devletleri Teşkilatı kurumları, üye ve gözlemcilerinin davet edilmelerine,
18. UNESCO Azerbaycan Millî Komisyonu’nun teklifi doğrultusunda TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyonlarının dokuzuncu toplantısının 2023 yılında Azerbaycan ev sahipliğinde 2023 yılı Türk Dünyası Kültür Başkenti Suşa’da gerçekleştirilmesi oy birliğiyle karar altına alınmıştır.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler On Birinci Somut Olmayan Kültürel Miras Semineri

Birincisi 2008 yılında Ankara’da, ikincisi 2009 yılında Almatı’da, üçüncüsü 2010 yılında Bakü ve Şeki’de dördüncüsü 16-17 Eylül 2011 tarihlerinde Kazan ve Arça’da, beşincisi 13-14 Eylül 2012 tarihlerinde Astana’da, altıncısı 2-3 Eylül 2013 tarihlerinde Eskişehir’de, yedincisi 26 Haziran 2013 tarihlerinde Bişkek’te, sekizincisi 18-19 Aralık 2014 tarihlerinde Bakü’de, dokuzuncusu 9 Temmuz 2016 tarihinde İstanbul’da, onuncusu 21 Nisan 2019’da Oş’ta gerçekleşen Somut Olmayan Kültürel Miras Seminerlerinin on birincisi 13 Mayıs 2022 tarihinde Bursa’da gerçekleştirildi.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler On Birinci Somut Olmayan Kültürel Miras Seminerine Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkiye, Türkmenistan’dan temsilci ve uzmanlar katıldı. Seminerde; önceki seminerlerde alınan kararların uygulamaları üzerine genel tartışma ve ortak adaylık dosyaları hazırlanması konusunda iş birliği imkânları ele alındı.

Daha önceki seminerlerde alınan kararları göz önünde bulundurularak;

1. TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin Ortak Sözcülüğüne ilişkin birinci seminerde alınan kararın teyit edilmesini ve dönem başkanlığını üstelenen ülke temsilcisinin Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Genel Kurul, Hükûmetler Arası Komite ve benzeri toplantılarda, üzerinde fikir birliği oluşturulan konular hakkında bu görevi üstlenmesi,
2. Türk Devletleri uzmanlarının bu ve benzeri toplantıları sürdürmesinin teşvik edilmesi,
3. TÜRKSOY tarafından 2015 yılında yayınlanmış olan Türk Dünyası Somut Olmayan Kültürel Miras Envanter Çalışması adlı kitabın gözden geçirilerek son yedi yılda kabul edilen unsurların dâhil edilerek güncellenmesi ve TÜRKSOY bünyesinde bir internet sitesinin hazırlanması,
4. Somut olmayan kültürel mirasın genç ve gelecek kuşaklara aktarılmasına ilişkin daha çok çalışma yapılması, bu kapsamda TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin somut olmayan kültürel miras unsurlarını içeren dijital kısa filmlerin üretilmesi ve ilgili eğitim kurumlarında gösterilmesi, böylece genç kuşakların TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin somut olmayan kültürel miras unsurlarını tanımalarının sağlanması,
5. Türk Dünyası Somut Olmayan Kültürel Miras Uzmanları Ağı oluşturulması,
6. TÜRKSOY’un hazırlamış olduğu somut olmayan kültürel miras envanterinin UNESCO tarafından önerilen formata uygun şekilde güncellenmesi; bu envanterden seçilecek unsurların ortak dosya hazırlıklarında dikkate alınması ve Türk Dünyası ortak envanter listesinin düzenli olarak güncellenmesinin sağlanması,
7. Somut olmayan kültürel mirasın ortak unsurlarının dijital ortama aktarılırken Youtube, Twitter gibi sosyal medya ortamlarında özellikle gençlere ulaşabilecek biçimde daha yaygın ve erişilebilir hâlde kullanıma sunulması,
8. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Hükûmetler Arası Komite çalışmalarına danışmanlık eden Değerlendirme Organına seçilebilecek veya katkı sağlayabilecek düzeydeki STK’ların kapasitelerini güçlendirmeye yönelik çalışmaların teşvik edilmesi,
9. Ulusal Envanterleri güçlendirmek amacıyla Yaşayan İnsan Hazineleri Programının Türkiye dışındaki üyeler tarafından da benimsenip yaygınlaştırılması ve telif haklarının korunması konusunun önemine dikkat çekilmesi,
10. Somut Olmayan Kültürel Miras unsurlarının tespitinde somut olmayan kültürel miras uzmanlarının görevlendirilmesinin ve uzman yetiştirilmesinin desteklenmesi,
11. Somut olmayan kültürel miras ve eğitim bileşenlerinin güçlü tutularak “Gençler Ata Topraklarını Ziyaret Ediyor” adlı proje kapsamındaki çalışılmaların teşvik edilmesi katılımcıların oy birliği ile önerildi.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler Altıncı Doğal ve Kültürel Miras Semineri

İlk toplantısı 13-14 Eylül 2012’de Astana’da, ikincisi 2-3 Eylül 2013’te Eskişehir’de, üçüncüsü 18-19 Aralık 2014’te Bakü’de, dördüncüsü 9 Temmuz 2016’da İstanbul’da, beşincisi 21 Nisan 2019’da Oş’ta gerçekleşen Kültürel ve Doğal Miras Seminerlerinin altıncısı 13 Mayıs 2022 tarihinde Bursa’da gerçekleştirildi. İlgili seminere Azerbaycan, Kırgızistan, Türkiye, KKTC, Türkmenistan ve Özbekistan’dan temsilci ve uzmanlar katıldı.

Seminerde Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Gündemi, Kültürlerin Yakınlaşması için Uluslararası On Yıllar (2013-2022), İpek Yolu Programı ve ortak adaylık hazırlıkları için fırsat ve imkânlar tartışıldı.

Daha önceki seminerlerde alınan kararlar göz önünde bulundurularak;

1. TÜRKSOY Üyesi Ülkelerinin doğal ve kültürel miras çalışmalarına ilişkin iş birliği alanları üzerinde çalışmaya teşvik edilmesi,
2. UNESCO Dünya Mirası Listesi adaylıklarında TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasında dosya hazırlama sürecinde uzman desteği sağlamak ve diğer teorik altyapıya sahip ülkelerle restorasyon ve belgeleme sürecinde iş birliği yapılması,
3. TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasında İpek Yolu ile ilgili seri adaylık dosyaları hazırlayarak kültürel ilişkilerin geliştirilmesi; yönetim, envanter çalışmaları ve koruma konularında bilgi alışverişinde bulunmak için iş birliği yapılması,
4. Miras çalışmalarının devamı için TÜRKSOY Üyesi Ülkeler Millî Komisyonları bünyesinde kültür sektöründe daimi olarak çalışacak alt kültür komiteleri kurulması,
5. Türk anıtlarının yok olma tehlikesi altında olduğu ülkelerin araştırılması ve bu mirasların listelenmesi; toplumsal hafızanın ve miras alanlarının korunması için TÜRKSOY Üyesi Ülkeler bünyesinde bir çalışma grubu oluşturulması,
6. Fuzuli’nin mezarına yönelik yapılması planlanan çalışmaların teşvik edilmesi ve mezarın restorasyonu ile ilgili hazırlıkların yapılması (Türkiye öncü ülke olarak bu çalışmalarda yer alabilir),
7. UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin kültürel mirasları ile ilgili vatandaşları ve gençleri bilinçlendirmek için eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi,
8. TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasında doğal ve kültürel mirasların korunmasına ilişkin iş birliğinin güçlendirilmesi için ortak bütçe oluşturulması,
9. TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasındaki iletişim eksikliğini gidermek ve bilgi birikimini aktarmak için kalıcı bir uzman grubu oluşturulması,
10. TÜRKSOY Üyesi Ülkelerde Jeopark çalışmalarının teşvik edilmesi ve ülkeler arasında Jeopark Ağı oluşturulması,
11. TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasında doğal ve kültürel miraslar alanında ortak, disiplinler arası ve tematik etkinliklerin teşvik edilmesi,

12. TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin UNESCO’nun “Okyanus On Yılı” ve “Açık Bilim” Programları ile “Miras Taşları” ve “Değerli ve Yarı Değerli Taşlar” adlı projeler üzerinde çalışmaya teşvik edilmesi katılımcıların oy birliği ile önerildi.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler Altıncı Dünya Belleği Semineri

Birincisi 13-14 Eylül 2012 tarihlerinde Astana’da, ikincisi 2-3 Eylül 2013 tarihlerinde Eskişehir’de, üçüncüsü 18-19 Aralık 2014 tarihlerinde Bakü’de dördüncüsü 9 Temmuz 2016 tarihinde İstanbul’da, beşincisi 21 Nisan 2019 tarihinde Oş’ta gerçekleştirilen TÜRKSOY Üyesi Ülkeler Dünya Belleği Seminerinin altıncısı 13 Mayıs 2022 tarihinde Bursa’da gerçekleştirildi.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler 6. Dünya Belleği Seminerine Azerbaycan, Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti, KKTC, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan’dan temsilciler katıldı.

Seminer sonunda uzmanlar tarafından daha önceki seminerlerde alınan kararlar göz önünde bulundurularak;

1. TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasında koordinasyon, iş birliği ve tecrübe paylaşımı konusunda daha fazla çaba sarf edilmesi, bu konuda somut adımlar atılması ve gerekli görülmesi durumunda her ülkenin Millî Komisyonlarından uzmanların katılacağı çevrim içi toplantılar yapması,
2. Dünya Belleği çalışmalarının kolaylaştırılması için TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin belgesel miras ulusal listesini oluşturması konusunda teşvik edilmesi,
3. TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin (en az iki ülkenin katılımıyla) her dönem dünya belleği kütüğüne ortak dosya sunması konusunda çalışmaların yapılması,
4. Covid-19 küresel salgının dijital platformların ne kadar önemli olduğunu gösterdiğini not ederek; belgesel mirasın korunması, erişimi ve yaygınlaştırılması konusunda daha somut adımların atılması ve konu ile ilgili işbirliği fırsatlarının değerlendirilmesi,
5. Belgesel Mirasın korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması konusunda farkındalık oluşturulması ve çocuklara/gençlere yönelik tanıtım faaliyetlerinin planlanması ve bunların medya aracılığı ile duyurulması,
6. Ulusal ve ortak dosya hazırlama konusunda koordinasyon sağlayacak bir mekanizmanın dönem başkanlığını yürüten ülke Millî Komisyonunda oluşturulması, oluşan bilgi ve deneyimin sonraki dönem başkanlığına aktarılması,
7. Belgesel mirasın bilim dünyasına daha etkin bir şekilde hizmet verebilmesi için açık bilim politikalarının TÜRKSOY Üyesi Ülkeler tarafından desteklenmesi,
8. Seminerlerde alınan kararların incelenmesi ve karar takiplerinin yapılması katılımcıların oy birliği ile önerildi.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler Dördüncü Eğitim Semineri

Birincisi 2-3 Eylül 2013 tarihlerinde Eskişehir’de, ikincisi 18-19 Aralık 2014 tarihlerinde Bakü’de, üçüncüsü 9 Temmuz 2016 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen TÜRKSOY Üyesi Ülkeler Eğitim Seminerinin dördüncüsü 13 Mayıs 2022 tarihinde Bursa’da gerçekleştirildi.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler Eğitim Seminerine Azerbaycan, Kırgız Cumhuriyeti, KKTC, Özbekistan, Türkiye’den temsilciler katıldı.

Seminer sonunda uzmanlar tarafından daha önceki seminerlerde alınan kararlar göz önünde bulundurularak;

1. TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin UNESCO ASPnet ağına dâhil olmaları için teşvik edilmesi; hâlihazırda ASPnet Programına dâhil okullar arasında iş birliğinin artırılması ve TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO ASPnet Toplantısı çalışmaları yapılması,
2. ASPnet Ağı programının yanı sıra TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasında Kardeş Okullar Ağı kurulması, bu okulların birlikte çalışarak ve kutlamalar yapmasıyla kardeşlik bağının güçlendirilmesi,
3. TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasında ASPnet Ağına dâhil okullarda öğretmen ve öğrenci değişim programları uygulanması,
4. UNITWIN/UNESCO Kürsüleri Programı konusunda TÜRKSOY Üyesi Ülkeler arasında farkındalığın artırılmasının sağlanması,
5. Küresel salgın sürecinde önemi ortaya çıkan dijital platformların kullanılması ve geliştirilmesinde tecrübe paylaşılması,
6. UNESCO Ağ ve Programları aracılığıyla TÜRKSOY Üyesi Ülkelerin daha da yakınlaşma fırsatı elde edebileceği değerlendirilerek ülkeler arası ilişkilerde UNESCO sayesinde daha planlı ve düzenli ilerleme sağlanması,
7. Türk Üniversiteleri Birliğine üye olan üniversitelerde iş birliğinin artırılması, bu üniversitelerde ortak UNESCO Kürsüsü kurulmasının teşvik edilmesi,
8. TÜRKSOY Üyesi Ülkelerde aynı alanda faaliyet gösteren UNESCO Kulüpleri arasında iş birliği ağı oluşturulması katılımcıların oy birliği ile önerildi.