UNESCO’NUN YIL DÖNÜMÜ KUTLAMALARINA İLİŞKİN

PROSEDÜR VE KRİTERLERİ*

1. Üye Devletler ve Ortak Üyeler tarafından kutlanan tarihî olayların anma törenlerinin ve seçkin insanların yıl dönümü kutlamalarının UNESCO’yla ilişkilendirilmesinin amacı, Kurumun genel yetkisine uygun olarak bu konulara dünya çapında önem kazandırmak, toplumlar arasında barışı, anlayışı ve yakınlaşmayı geliştirmek ve Kurumun görünürlüğünü artırmaktır.

2. Genel Direktör, her iki yılda bir, istekleri üzerine, Milli Komisyonlara detaylı ve kesin bilgiler talep eden örnek formla birlikte bir genelge gönderir. Bu genelgeler ilk yılın 1 Eylülünü geçmemek koşuluyla gönderilmekte ve adaylık için son teslim tarihi aynı yılın 1 Aralık tarihi olmaktadır.

3. Öneriler, Genel Direktörlüğe Üye Devletlerin UNESCO Milli Komisyonları, Daimi Temsilcilikleri ya da Millî Komisyon ve Daimi Temsilcilik bulunmayan ülkelerde uygun hükümet kanalı aracılığıyla teslim edilmelidir.

4. Her Üye Devlet, tercihen biri toplumsal cinsiyet eşitliliğiyle ile ilgili olmak üzere en fazla iki öneride bulunabilmektedir. Kadın adayların özel olarak kutlanmadığı yıl dönümlerinde bile önerilen yıl dönümlerine toplumsal cinsiyet eşitliğinin dâhil edilmesi teşvik edilmektedir.

5. Başvurular

1. Öneriler, mazeret kabul edilmeksizin öngörülen son teslim tarihinden geç olmayacak şekilde mümkün olduğu en kısa sürede gönderilmelidir.
2. Öneriler, zamanla yalnızca elektronik başvuruya geçişi sağlamak üzere mümkün olan her durumda elektronik formda teslim edilmelidir.  Son teslim tarihini takip eden 30 gün içinde, Sekreterlik posta yoluyla sunulan önerilerin alındığını teyit edecektir.
3. Son teslim tarihinden sonra iletilen öneriler dikkate alınmayacaktır.

6. Önerilerin onaylanması. Önerilere karar verilirken, Genel Direktör şu noktaları dikkate alacaktır:

1. İlgili sektör tarafından aşağıda belirtilen kriterler doğrultusunda yapılan önerilerin değerlendirilmesi;
2. Yıl dönümü kutlamaları, Genel Konferans tarafından onaylanan Orta Vadeli Strateji (C/4), Program ve Bütçe’nin (C/5) belirttiği öncelikler ve UNESCO’nun yetki alanları çerçevesinde Üye Devletlerin hedeflerine ulaşmasına katkı sağlama; UNESCO'nun iki yıllık öncelik faaliyetleri kapsamında planlanan etkinlikler ve şahsiyetlerin yıl dönümlerinin kutlanması önerileri tercih edilebilir.
3. Afrika, az gelişmiş ülkeler (LDCs), gelişmekte olan ülkeler, gelişmekte olan küçük ada ülkeleri (SIDS), dönüşümde olan ülkelere ve toplumsal cinsiyet eşitliliğine öncelik verilerek yıl dönümü dağılımlarının dengeli yapılması gerekliliği;
4. Yıl dönümü kutlamalarını makul sayıya indirme ve sınırlama gerekliliği;
5. Aşağıdaki kriterlerle uyum gösteren yıl dönümü önerilerini izlemekle görevlendirilmiş olan sektörler arası komitenin önerileri.

7. Yıl dönümlerinin seçim kriterleri

1. Önerilen her yıl dönümü, Kurumun eğitim, kültür, doğal bilimler, sosyal ve insanî bilimler ile iletişim alanlarındaki ideal ve misyonlarıyla doğrudan bağlantılı olmalıdır ve toplumlar arasında daha sıkı ilişkileri, barış ideallerini, kültürel diyaloğu ve karşılıklı anlayışı teşvik etmelidir. (Yıl dönümü için öncelik) UNESCO’nun mevcut öncelikleri ve eğer mümkünse daha önceden planlanmış yüksek düzeydeki etkinliklerle bağlantılı yıl dönümlerine öncelik verilmelidir.
2. Bir devletin ortaya çıkışı, bağımsızlığı ya da kurumsal rejimine ilişkin anma önerileri, seçime uygun bulunmayacaktır; benzer biçimde askerî olayların yıl dönümleri de seçim sürecine dâhil edilmeyecektir
3. UNESCO’nun ideallerini, değerlerini, kültürel çeşitliliğini ve evrenselliğini yansıtması sebebiyle; yıl dönümü, ölümünden sonra aday gösterilen ve evrensel öneme sahip olan kişiler ve evrensel düzeyde ya da en az bölgesel düzeyde öneme sahip olan ve tartışmasız olarak bulunduğu ülke sınırları dışında da bilenen olaylarla ilişkilendirilmelidir.
4. Yıl dönümleri, 50. yıl, 100. yıl ya da bu yılların katları olmalıdır. Az gelişmiş ülkeler (LDCs), gelişmekte olan ülkeler, gelişmekte olan küçük ada ülkeleri (SIDS) ve dönüşümde olan ülkelerin başvurularında ve kadınlar ile toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik eden önerilerde 25 yıl ve katı olması kabul edilmektedir.
5. Ulusal, alt-bölgesel, bölgesel ve uluslararası etkinlikler yıl dönümleri için önceden planlanmalı ve etkinliğin yapılabilmesi için konuyla doğrudan ilişkili olan Devletler organizasyon kaynaklarını aralarında paylaşmalılardır.
6. Tüm yıl dönümleri tercihen en az iki diğer ülkenin ya da bölgesel grubun desteğiyle önerilmelidir. Birden fazla devleti içeren yıl dönümü önerileri, bütün devletler tarafından sunulmalıdır.
7. Sözlü gelenek ve ifadeler, performans sanatları, sosyal uygulamalar ve ritüeller, festival etkinlikleri,  doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamalar ile geleneksel zanaatçılığı kapsayan somut olmayan miras ile ilgili öneriler zamanı belirlenemediği için dikkate alınmayacaktır.

8. Yönetim organları tarafından önerilerin dikkate alınması:

1. Sektörler arası komite önerilerini göz önünde bulundurarak, Sekretarya seçilen her bir yıl dönümü için ilgili tarihî ve biyografik bilgileri içeren bir açıklama hazırlamalıdır.   
2. Bu belge, ikinci yılın ilk oturumunda karar için Yürütme Kurulu’na sunulacaktır. Bununla birlikte, Sekretarya, seçilmesi ya da listeden çıkarılmasını önerdiği yıl dönümleri hakkında Üye Devletleri bilgilendirir ve bir sonraki aşamada ilgili açıklamaları da bildirir.
3. Üye Devletlerin, kriterleri karşılamadığı için reddedilen yıl dönümü önerilerini Yürütme Kurulunun son oturumundan itibaren, eğer gerekliyse, yeniden düzenlemek için iki ayları olmalıdır.   
4. Ayrıca itiraz döneminde, temsil edilmemiş ya da yetersiz temsil edilmiş Üye Devletler yeni öneri gönderebilirler.
5. Yürütme Kurulu, Genel Konferans’ın açılışından önce gerçekleştirdiği oturumda, yeni önerilere ve itiraza konu olan ve/veya sektörler arası komite tarafından yeniden incelenen ve yeniden düzenlendikten sonra Genel Direktör tarafından kriterleri karşılayışı değerlendirilen önerilere ilişkin karar almalıdır.
6. Genel Konferans, Yürütme Kurulunca benimsenmiş olan ve devam eden iki yıl süresince Kurum ile ilgili olan kutlamaların listesine karar vermelidir.

9. Uygulama

1. Yıl dönümleri kutlamaları ile ilgili faaliyetlerin uygulanması başvuran Üye Devletin sorumluluğundadır. Genel Direktörlüğe sunulan öneri, programlanmış belirli bir uygulamaya dair başlangıç ve bitiş tarihleri, maliyet tahminleri (Amerikan Doları olarak), fon bağışları ya da Üye Devletlerden ya da özel kuruluşlardan beklenen bağışlar ve iletişim aracı olarak kullanılan web-site/başvuruları bilgilerini içermelidir. Katılımcı Üye Devletler, yıl dönümünü kutlamadan önce en önemli etkinlikleri seçecek ve UNESCO’nun halka açık web sitesinde ve sosyal medyasında yayınlanmalarına izin vermek için Sekreterliği bilgilendireceklerdir. Üye Devletler, sonuçlara dayalı formatı kullanarak yalnızca bu etkinlikler hakkında rapor verecektir.
2. Üye Devletler en az bir alt-bölgesel, bölgesel ya da uluslararası plan yapmalılardır. (bölgesel/uluslararası konferanslar, sergiler, çok dilli iletişim materyalleri, UNESCO Genel Merkezinde gerçekleştirilen etkinlik ve gösteriler vb.). Yıl dönümlerinin küresel erişimini güçlendirmek için, etkinlikler tercihen birden fazla Üye Devletin katılımıyla organize edilmelidir.
3. Kutlamayla ilgili uygulama faaliyetlerinde, Üye Devletler ülke ve bölgelerindeki ilgili UNESCO ağlarını hareketlendirmek için teşvik edilmektedir.
4. UNESCO'nun hedef ve önceliklerine bağlı yıl dönümü kutlama etkinliklerinin sonuçları ve Kurumun en önemli etkinlikleri, UNESCO web-sitesinden ilan edilecektir. Üye Devletler tarafından her yıl dönümü kutlamaları tamamlanmasından sonra iletilecek faaliyet raporları, (kutlamada yer alan kurumsal paydaşlar, etkinliğin gerçekleştirilmesi, katılımcıların tahmini sayısı, medya etkisi ve yıl dönümü kutlamaları ile ilgili önemli sonuçların yer aldığı raporlar) kutlama programlarının etki ve sonuçlarını değerlendirmek ve UNESCO tarafından hazırlanan öncelik ve temalarla ilişkilendirmek amacıyla Sekretarya tarafından kullanılacaktır.
5. Yıl dönümü programları adı altında onaylanan faaliyetler için, UNESCO’nun adının ve logosunun kullanımı, yönetim organları tarafından onaylanan direktifler doğrultusunda, ulusal, alt-bölgesel, bölgesel ve bölgelerarası yürütüldüğünde programın profilini yükseltecek ve hak sahipleri elde edilen sonuçları raporlayacaklardır.
6. Kurum tarafından yapılan katkılar, 30 C/Karar 58 onayı ile Programı düzenleyen kurallar ve Katılım Programı kapsamında finanse edilecektir. Bununla birlikte, bu tür finansal yardımlar; programın fon dağılımının adil bir şekilde sürdürebilmesini sağlamak için,  olağanüstü ve bölgesel bir talep durumundaki gerekli destek ile birlikte Genel Direktörün öncelikli talebine bağlı kalmalıdır.

10. UNESCO’nun önerilen yıl dönümlerinin kutlanmasıyla ilişkilendirilme koşulları

Aday yazılı başvuru yapıp aşağıdaki koşulları kabul ettiği takdirde; UNESCO, önerilen yıl dönümleriyle ilişkilendirilebilir. Aday;

1. önerilerini mümkün olduğu kadar kısa sürede ve en geç belirlenen tarihte teslim etmelidir. Ne Yürütme Kurulu ne de Genel Konferans, son teslim tarihinden sonra iletilen önerileri dikkate alacaktır. Böylece yönetim organlarından, belirlenmiş prosedüre göre Sekretarya tarafından önceden değerlendirilmeyen öneriler hakkında karar vermeleri istenmeyecektir.
2. Yıl dönümü kutlaması etkinlikleri için mali ve idari tüm sorumluluğu üstlenmelidir.
3. projenin tamamlanmasının ardından, projenin sonuçlarıyla birlikte hem Üye Devlet(ler) hem de UNESCO için yararlılığını açıklayan ayrıntılı bir faaliyet raporunu Genel Direktör’e sunar. Üye Devlet tüm faaliyet raporlarını en geç takip eden dönemin 31 Ocak tarihinden önce sunmalıdır.

* UNESCO’nun Yıl Dönümü Kutlamalarına İlişkin Prosedür ve Kriterleri UNESCO Yürütme Kurulunun 206. Oturumunda revize edilmiştir.

*Kriter ve prosedürler https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000367733/PDF/367733eng.pdf.multi.page=9   adresinden alıntılanarak Türkçeleştirilmiştir.