UNESCO Türkiye Millî Komisyonu
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu

UNESCO Türkiye Millî Komisyonu

UNESCO Türkiye Millî Komisyonu

Duyuru

UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay’in Uluslararası Dünya Yerli Halklar Günü’ne Dair Mesajı

9.8.2024

Her yıl güney Amazon yağmur ormanlarında Enawenê-nawê halkı Yaokwa ritüelini gerçekleştirmektedir. Kurak mevsimde birkaç ay boyunca devam eden bu ritüel, yerel biyolojik çeşitlilikten elde edilen sunular ve törenler aracılığıyla Yakairiti ruhlarını onurlandırmayı amaçlamaktadır.

Ancak günümüzde bu ritüel, 1970'lere kadar gönüllü izolasyon içinde yaşayan Enawenê-nawê'nin yaşam tarzı, değişen arazi kullanımı ve çevresel tahrip nedeniyle ciddi tehdit altındadır. Sonuç olarak Yaokwa, 2011 yılından bu yana UNESCO'nun Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'nde yer almaktadır.

Enawenê-nawê gibi yerli halklar, dünya topraklarının yaklaşık dörtte birine sahiptirler, benimserler, kullanırlar ve korurlar. Kültürleri ve gelenekleri, özellikle yeni çevresel zorlukların yaşandığı bu çağda bir bilgi hazinesidir. Ancak bu halklar, yüzyıllardır işgal ettikleri toprakları yönetme haklarından çoğu zaman mahrum bırakılmaktadır.

Bu yılki Uluslararası Dünya Yerli Halkları Günü, kendi kaderini tayin hakkı ve Birleşmiş Milletler Yerli Halkların Hakları Bildirgesi'nde yer alan diğer ilkeler konusunda farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. UNESCO'da Yerli halkların hakları, kültürleri ve bilgileri büyük önem taşımaktadır ve görev alanımızın tüm alanlarında bunları korumak için çalışmaktadır. 

Örneğin bunu, başta Dünya Mirası alanlarımız, Biyosfer Rezervlerimiz ve Küresel Jeoparklarımız olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki 1.700 koruma alanımızda kültürel ve biyolojik çeşitliliği koruyarak yapıyoruz. Örneğin, Paraguay'daki Chaco Biyosfer Rezervinde UNESCO, Ayoreo halkının topraklarındaki ormansızlaşmayı engellemek için yetkililer ve alan yöneticileriyle iş birliği yapmaktadır.

UNESCO, Brezilya'da sınır bölgelerinde yaşayan ve yakın zamanda temas kurulan 25'ten fazla yerli halkın kültürel ve dilsel çeşitliliğinin korunmasına katkıda bulunmuştur. Brezilya Museu do Índio ile neredeyse on yıllık bir iş birliğinin ardından bu proje, görsel-işitsel, etnografik ve fotoğrafik kayıtlar da dâhil olmak üzere bu halkların dilsel ve kültürel mirasının bir havuzda toplanmasıyla sonuçlanmıştır. Özellikle iklim değişikliğinin nedenlerini ele almak için Yerli halkların bilgisini sergilemek, 2024'te Brezilya G20 Başkanlığı ile yaptığımız çalışmaların odak noktalarından biridir.

UNESCO ayrıca, özellikle Yerli halklara ve Üye Devletlere bu bağlantıları tanıyan ve destekleyen ulusal eylem planları hazırlama konusunda iş birliği yapma fırsatı veren Uluslararası Yerli Dilleri On Yılı Küresel Eylem Planı (2022-2032) aracılığıyla, peyzajların ve deniz manzaralarının korunması için dil, kültür ve kimlik arasındaki etkileşimler konusunda farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. Bu iş birliği, UNESCO'nun kültürel ve biyolojik çeşitlilik arasındaki bağlantıları vurgulamak üzere Üye Devletler, Yerli halkların örgütleri ve bilim insanlarıyla birlikte çalışacağı 21 Ekim - 1 Kasım 2024 tarihleri arasında Kolombiya'nın Calí kentinde düzenlenecek olan Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Kongresi’nde de devam edecektir.

Bu günde, Yerli halkların değişimin aktörleri, doğal kaynakların koruyucuları ve eşsiz dünya görüşleri, bilgi ve becerilerin taşıyıcıları olduğunu hatırlayalım. Onların haklarına saygı gösterirken geleneklerini ve yaşam biçimlerini de korumalıyız.