Bu 23 Ağustos gününde, 1791 yılında Saint-Domingue’de ayaklanarak köleliğin sona ermesinin önünü açan insanların anılarını onurlandırıyoruz. Kendilerinin anılarını ve temsil ettikleri bütün diğer köleliğe maruz kalmış olan insanların anılarını onurlandırıyoruz.
Kölelik ve insan kaçakçılığına karşı olan mücadele evrenseldir ve halen devam etmektedir. UNESCO’nun Uluslararası Köle Ticaretinin Anılması ve Köleliğin Ortadan Kaldırılması Günü’nü oluşturmak için çaba göstermiş olmasının sebebi de budur. Bu özel gün, en temel insan haklarının ihlaline maruz kalmış olmalarına rağmen, kölelik sistemine karşı zafer kazanan ve insanlık onuru, özgürlük ve eşitlik ilkelerinin evrensel doğasını onaylayan kişilerin mücadelesinin hakkını teslim etmektedir.
Köleliğin kötülüğü, bizleri insanlığın kendisi hakkında düşünmeye ve onu sorgulamaya zorlamaktadır. Kölelik, insan faaliyetinin tüm yönlerini manipüle eden ırksal bir dünya görüşünün ürünüdür. Bir düşünce sistemi olarak kurulan ve her türlü felsefi ve sanatsal eserin içinde görülebilen bu görüş, küresel kapsamı ve sonuçları olan siyasi, ekonomik ve sosyal uygulamaların temeli olmuştur. Günümüzde halen bu, entelektüel ve siyasi geçmişe doğrudan bağlantılı olan konuşmalar ve şiddet içeren davranışlar ile devam etmektedir.
Bu tarihten ders çıkarmak için bu sistemi açığa vurmalı ve onu meşrulaştırmak için kullanılan retorik ve sahte bilim mekanizmalarını yok etmeliyiz; ilkelerden taviz vermeye denk nitelikte olan imtiyazları veya savunmaları reddetmeliyiz. Bu sağduyu, belleğin yeniden uzlaşısı ve günümüzde, kadınlar ve çocuklar başta olmak üzere, milyonlarca insanı etkilemeye devam eden bütün köleleştirme biçimlerine karşı olan mücadelenin temel şartıdır.
2019 yılı anılan gün için özellikle önemli bir yıldır. Tekrar gözden geçirme ve yeni bakış açılarını benimseme zamanıdır. Üye Devletleri ırkçılık ve ayrımcılığa karşı mücadele stratejileri geliştirmeye teşvik etmek için Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından ilan edilen Uluslararası Afrika Kökenli İnsanlar On Yılı’nın (2015-2024) orta noktasıdır.
Bu yıl ayrıca UNESCO'nun yürütmüş olduğu ‘Slave Route: Resistance, Liberty, Heritage’ projesinin de yirmi beşinci yıldönümüdür. UNESCO bu çeyrek asır boyunca, tarihimizin bu trajik bölümünü incelenmesinde hükümetlere, üniversitelere, medyaya ve sivil toplum örgütlerine; cehaletle ve geniş kapsamlı olarak yazılı, sözlü ve maddi biçimde belgelendirilmiş bir geçmişin inkarı ile mücadele etme ve tüm karışıklığı ile birlikte bu miras üzerine farkındalığı artırma konularında yardım etmeye çalışmıştır. Bu yıl dönümünde ilgi merkezi, 1994’te projenin ilk olarak başlatıldığı Benin olacak ve Köle Güzergah Projesi Uluslararası Bilim Komitesi, yapılan işlere geri dönüp bakmaya ve mevcut küresel koşullarımıza göre yeni bir bakış açısı getirmeye davet edilecektir.
Son olarak, 2019 yılı Gana'nın Geri Dönüş Yılı'nı ve ülkenin Afrika diasporasıyla olan tarihsel bağını kutladığı bir yıl ve ayrıca bu yıl İngiliz Kolonisi Jamestown’a ilk Afrika kölelerinin gelişinin 400. yıldönümüdür.
Bütün bu anma etkinlikleri, insan sömürüsüne kesin bir son verme, kurbanların ve özgürlük savaşçılarının anılarını gelecek nesiller için bir ilham kaynağı olması için çabalamaya devam etmemize destek olmaktadır.
*Bu metin https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000369981_eng/PDF/369981eng.pdf.multi adresinden alınarak Türkçeleştirilmiştir.