Sözlerle dizilmiş, resimlerle renklendirilmiş, doğru ölçüyle oluşturulmuş şiirin gücünün eşi benzeri bulunmamaktadır. Başkalarına kapı açan samimi bir ifade biçimi olarak şiir, tüm insan gelişimini hızlandıran diyaloğu zenginleştirmekte ve çalkantılı zamanlarda her zamankinden daha fazla gereklilik hissettirmektedir.
Bu, özellikle endüstriyel gelişme, iklim değişikliği ve çatışmalar nedeniyle dilleri ve kültürleri giderek daha fazla tehdit altında olan yerli halklar için geçerlidir. Bu topluluklar için şiir; dilsel ve kültürel çeşitliliğin ve hafızanın korunmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Mvskoke Nation üyesi ve Amerika Birleşik Devletleri Şair Ödülü sahibi Joy Harjo’nun çalışması bunu açıkça göstermektedir. Break My Heart adlı şiirinde, atalarının 1830 tarihli Hindistan’dan Uzaklaştırma Yasası uyarınca şiddetle yerinden edildiği, batıya göçe zorlandığı ve Harjo’nun Okfuskee/Oklahoma’ya dönüşünü anlatmaktadır.
Güçlü bir şekilde belirttiği gibi:
“Şiiri zorlayamazsın
Bir cetvelle veya bir masada hapsederek […]
Tarih seni her zaman bulur ve sarar
Bin kollarında.”
Bugün, Dünya Şiir Günü’nde UNESCO, ötekileştirme ve adaletsizliğe karşı durma ve kültürleri dayanışma ruhu içinde birleştirmedeki benzersiz ve güçlü rolünü kutlamak için yerli şiire dikkat çekiyor.
Bu gün, Birleşmiş Milletler’in, UNESCO liderliğinde uluslararası toplumun yerli halkları kültürlerini, bilgilerini ve haklarını korumaları için destekleme taahhüdünü yeniden teyit etmek amacıyla Uluslararası Yerli Dilleri On Yılı’nın başlangıcını işaretlemesiyle birlikte geliyor.
Yaşayan gelenekleri koruma çabalarımızın bir parçası olarak UNESCO çalışma alanları kapsamında, Filipinler’in Hudhud ilahileri; Venezuela’nın Mapoyo sözlü geleneği; Eshuva, Harákmbut için söylenenler Peru’nun duaları ve Uganda’nın Koogere sözlü geleneği gibi İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesine bir dizi şiirsel form eklenmiştir.
Her şiir biçimi benzersizdir ancak her biri insan deneyiminin evrensel doğasını, tüm sınırları ve sınırları aşan yaratıcılık özlemimizi yansıtır. İşte şiirin gücü budur.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000380893?posInSet=4&queryId=N-ea649939-0763-42b7-8147-1d98e3f9988c adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.