5 Kasım Dünya Tsunami Farkındalığı Günü’nde uluslararası toplum, tsunamiler nedeniyle kaybedilen hayatları anmak ve dünya çapında okyanus tehlikelerine karşı savunmasız bölgelerde yaşayan 700 milyondan fazla kişiyi bilgilendirmek ve korumak için bir araya gelmektedir.
Gerçekten de, yoğun nüfus ve kıyı alanlarının kullanımı aşırı bir şekilde arttıkça, tsunamiler ve diğer okyanus tehlikeleri kıyı popülasyonları için giderek büyüyen bir tehdit haline gelmiştir.
UNESCO, Hükûmetlerarası Oşinografi Komisyonu aracılığıyla, geniş çapta farkındalık yaratırken önleme, erken uyarı ve erken eylem yoluyla tsunami risklerini azaltmak için uzun süredir çaba göstermektedir.
Üye Devletlerin ve ortakların katılımı sayesinde söz konusu çabalarla artık dünyanın tüm ana okyanus havzalarında tsunami risklerini azaltmak için erken uyarı alarm sistemlerine sahiptir.
Yine de geçtiğimiz Ocak ayında Hunga Tonga – Hunga Ha’apai’de de dâhil olmak üzere volkanik patlamaların neden olduğu son denizaltı heyelanları ve tsunamilerde gördüğümüz gibi, gerçekten kapsamlı bir küresel tsunami erken uyarı sistemi geliştirerek bu konuya yönelik çabalarımızı acilen hızlandırmamız gerekmektedir.
Ayrıca uyarı geldiği takdirde topluluklar tsunami tehdidine karşı nasıl tepki vereceklerini bilmiyorsa toplulukları uyarmanın yeterli olmadığı da risk oluşturmaktadır. Kıyı popülasyonları her düzeyde tsunami ile yüzleşmeye hazır olmalıdır - böylece hayatlar kurtarılıp, gelecekler korunabilecektir.
UNESCO liderliğindeki Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma için Okyanus Bilimi On Yılı (2021-2030) bu açıdan bir fırsat sunmuştur. Bu bağlamda UNESCO, kıyı tehlikesi ve risklerine karşı dayanıklılık oluşturmak için hükûmetler, okullar ve topluluklarla birlikte çalışarak Tsunamiye Hazırlık Programını 2030 yılına kadar tüm risk altındaki toplulukları kapsayacak şekilde genişleteceğini duyurmuştur. Tüm hükûmetleri bu girişime katılmaya ve risk altındaki tüm toplulukları tsunamiyi hazır hale getirmek için eğitim ve kapasite geliştirmeye davet ediyoruz.
Yalnızca toplulukları bilgilendirsek dahi olsa, acil durumlar karşısında köklü refleksler geliştirerek riskleri gerçekten azaltabiliriz. Bu, herkesin üzerinde düşen bir rolü olduğu anlamına gelmektedir.
Dolayısıyla bu yılki Dünya Tsunami Farkındalığı Günü’nde, UNESCO ve Birleşmiş Milletler Afet Riskini Azaltma Ofisi, #GetToHighGround kampanyasının bir parçası olarak, tatbikatlar düzenleyerek, simülasyon alıştırmalarına katılarak ve tsunami tahliye yollarında yürüyerek tüm bireyleri, okulları ve toplulukları tsunami riskine karşı bilinçlendirmeye çağırmaktadır.
Dünyanın, tsunami olduğunda ne yapılması gerektiğini bilen, ilgili ve bilgili bireylere ihtiyacı vardır. Bu bireyler sadece kendilerini değil, tüm toplulukları da kurtarabilirler.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000383569?posInSet=4&queryId=N-68351f4c-0f8e-4b84-9f3d-1d5189ea211b adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.