Bugün dünyadaki insanların %40'ı, en iyi konuştukları veya anladıkları dil olan ana dillerinde eğitime erişememektedir. Bu durum, hem akademik hem de kültürel açıdan büyük bir zarara yol açmaktadır zira ana diller bilginin farklı nesiller arasında aktarılması açısından büyük önem taşımaktadır.
UNESCO bu 21 Şubat'ta herkesi Uluslararası Ana dil Günü'nü öğrenme ve aktarımına odaklanarak kutlamaya teşvik etmektedir.
Bireyin ana dilinde öğrenmesinin okulda başarı için gerekli olduğu bilimsel olarak nettir. Bu, özgüveni artırır, erken yaşlardan itibaren merak uyandırır ve bilişsel gelişimi kolaylaştırır. Bu nedenle, geçtiğimiz Ekim ayında Tayland'ın başkenti Bangkok'ta UNESCO himayesinde düzenlenen yedinci Uluslararası Dil ve Eğitim Konferansı'nda uzmanlar ve politika yapıcılar okullara daha fazla dili entegre etmenin yollarını tartıştılar.
Okullarda çok dilliliği savunmak aynı zamanda dilsel çoğulculuğu, özellikle de konuşanı az olan dilleri korumak ve teşvik etmek anlamına gelmektedir. Bu açıklık, UNESCO'nun 2018'den bu yana çok dilli eğitim için öğretmenleri eğittiği Mozambik'te olduğu gibi, ilköğretim eğitimi almamış kişilerin eğitimlerine devam etmelerini sağlamaktadır. Çoğunluğu kadın olmak üzere her yaştan yaklaşık 400 öğrenci sınavlarını geçmeyi başarmıştır.
Ancak bir dil sadece belirli bir lehçe ya da basit bir iletişim aracı değildir; aynı zamanda bir kültürün deposudur. Dünyaya ilişkin bir dizi temsilin ve ilişkinin, başkaları ve nesnelerle ilişkili olarak kişinin kendisi hakkında düşünme biçimlerinin aracıdır.
Bu nedenle çok dilliliğin beslediği kültürel çeşitliliğin takdir edilmesi ve korunması elzemdir. Bu nedenle UNESCO, Uluslararası Yerli Diller On Yılı (2022-2032) çerçevesinde yürüttüğü faaliyetlerle tüm dillerin korunması için çalışmaktadır. Dünyanın dikkatini birçok yerli dilin karşı karşıya olduğu kritik duruma çekmeyi amaçlayan bu büyük ölçekli program aracılığıyla UNESCO, bu dillerin kamu hizmetlerinde kullanılmasını teşvik etmek ve taşıdıkları bilginin daha iyi dikkate alınmasını sağlamak için harekete geçmektedir. Bu bilgi, açlıkla mücadele veya biyolojik çeşitliliğin korunması gibi hayati önem taşıyan sorunlarla başa çıkmak için çok değerlidir.
Son olarak, herkesin yetkinleşmesi için kişinin akıcı olarak bildiği dilde kaliteli bilgiye erişimi gerekli olduğundan UNESCO, dünyanın önde gelen bilgi kaynağı olan internette ve yayınlarda çok dilliliği teşvik eden girişimlere öncülük etmektedir.
Çevrim içi içeriğin %90'ından fazlasının sadece bir düzine baskın dilde mevcut olduğu bir zamanda UNESCO, Küresel Sesler (Global Voices) ağı ile ortaklaşa olarak, internette mevcut dillerin çeşitlendirilmesine yardımcı olmak için bir araç seti oluşturmuştur. UNESCO aynı zamanda radyo projelerinde de yer almakta, örneğin Hindistan'da, çoğu kırsal alanlarda bulunan yaklaşık 200 topluluk istasyonunun yararlandığı bir yardım programı aracılığıyla yerli dillerdeki içeriği desteklemekte ve teşvik etmektedir.
Bu uluslararası günün amacı konuştukları diller ne olursa olsun tüm insanların eşit öğrenme fırsatlarına ve bilginin aktarımı için aynı olanaklara sahip olmasını garanti altına almaktır.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000388791_eng?posInSet=1&queryId=N-a3bbfcc4-5585-4145-ba25-69f42848fbb4 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.