İster uyum ister zorluk anlarında olsun, sanat bizim daimi yoldaşımızdır. Belirsizlik zamanlarında sığınak, huzur zamanlarında zenginlik sunan sanat, çevremizi anlamlandırmamızı, birbirimizi daha net görmemizi ve kendimizi yeniden tanımlamamızı sağlar.
Bu nedenle, Dünya Sanat Günü'nde sanatın temel rolünü kutluyoruz - çünkü sanat, içinde yaşadığımız dünyayı yansıtmanın ötesinde, onu anlamak için bir mercek görevi de görmektedir.
Kültürel İfadelerin Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesine ilişkin 2005 Sözleşmesi'nin kabulünün 20. yılını ve Kültürel Çeşitlilik Uluslararası Fonu'nun kuruluşunun 15. yılını kutladığımız özellikle bu yıl, UNESCO için özel bir yıl. Türünün ilk ve hâlen tek yasal bağlayıcılığa sahip olan sözleşmesi, uluslararası iş birliğini güçlendirmeye, sanatsal özgürlüğü korumaya ve kültürel alışverişi teşvik etmeye devam etmektedir. Fon bugüne kadar sanatçıları desteklemek ve kültür piyasalarını genişletmek amacıyla gelişmekte olan 76 ülkede 164 projeye 12.6 milyon doların üzerinde yatırım yapmıştır.
UNESCO ayrıca kültürün dünya çapında ekonomik büyümeyi ve istihdam yaratmayı desteklemesini sağlayarak birçok sanatçının karşı karşıya kaldığı güvencesizliği azaltmayı amaçlamaktadır. Karayipler ve Avrupa arasında kültürel alışverişi kolaylaştırmayı amaçlayan Transcultura Programı aracılığıyla, 2021 yılından bu yana 200’den fazla kuruluş 2.500’den fazla genç sanatçıya ağ kurma, hareketlilik ve eğitim fırsatları sunmuş, aynı zamanda, örneğin Küba’daki Santa Clara manastırının restore edilerek kültürel miras için bir eğitim alanı oluşturulmasına da katkı sağlamıştır.
Sanatçıların koşullarını iyileştirmek için sadece barış zamanlarında değil, sanata sıklıkla ihtiyaç duyulan ancak çoğu zaman unutulan çatışma zamanlarında da harekete geçilmektedir. UNESCO, ülke içinde yerinden edilmiş Ukraynalı sanatçıların geçim kaynaklarını korumak için programlar uygulamış ve krizler sırasında yaratıcı çalışmalarının devamlılığını sağlamıştır.
Son olarak UNESCO, sürekli gelişen siyasi ve dijital ortamlarda sanatsal özgürlüğü korumaya yönelik politikaları yeniden şekillendirmek için çalışmaktadır. Dahası, üretken yapay zekâ gibi gelişmekte olan teknolojiler, sanatçıların adil bir şekilde ücretlendirilmesini engellemektedir.
UNESCO-Aschberg Sanatçılar ve Kültür Profesyonelleri Programı, sanatçıların sosyal haklarını koruyan düzenleyici çerçeveler tasarlamaları için devlet kurumlarına ve sivil toplum kuruluşlarına teknik ve mali destek sağlamaktadır. Sanat bizi karanlığa karşı uyararak ve barışa giden yola ışık tutarak dünyayı hem olduğu gibi hem de olabileceği gibi anlamamıza yardımcı olabilir. 2025 Dünya Sanat Günü’nde sanatın yaratılmasını, desteklenmesini ve korunmasını kutlayalım ve herkes için daha adil ve canlı bir gelecek şekillendirmek için sanatın gücünden yararlanmaya söz verelim.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000393393?posInSet=6&queryId=N-06ee8d6b-3b5d-44d9-8eae-48d7cafeed2e adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.