Afrika kıtasında 1,5 milyondan fazla kişi tarafından kullanılan Soninke dili, Gambiya, Gine, Gine-Bissau, Mali, Moritanya ve Senegal'in yanı sıra Burkina Faso ve Fildişi Sahili'nde de konuşulmaktadır. Seyahat, hareketlilik ve ticaretin dili olan Soninke, yüzyıllardır Batı Afrika ve ötesinde konuşanları birbirine bağlamaktadır.
Bu nedenle, konuşmacılar, kültürlerini her zaman zenginleştiren göçlerle yakın bir ilişki içindedir. Bu durum, Soninke sözlü edebiyatının uzun geleneğinin bir parçası olan şu atasözünde de yansıtılmaktadır: Dalla gumme ya mpasu Kalle nga. “Ülke dışında çalışmak, evde ölmekten daha iyidir.”
Soninke dili, karşılıklı anlayışı teşvik ederek topluluklar ve halklar arasında bir köprü görevi gördüğü için, çatışma dönemlerinde paha biçilmez bir arabuluculuk aracı olabilir, ülkeler arasında daha fazla güvenin inşa edilmesine ve barış kültürünün yaratılmasına yardımcı olabilir.
Ayrıca, Soninke dili, Nijer-Kongo dil ailesinin bir dalı olan Mande dil ailesine aittir. Bu nedenle, etkisi orijinal kültürel alanının çok ötesine uzanmaktadır. Bu geniş etki, Soninke topluluğunun güçlü varlığı ve Orta ve Doğu Afrika'nın sosyoekonomik alanlarına ve Avustralya, Kanada, Fransa, İspanya, İsviçre ve Amerika Birleşik Devletleri gibi Afrika dışındaki birçok ülkeye entegrasyonundan kaynaklanmaktadır.
Confédération Internationale des Associations Soninké (CIAS – Uluslararası Soninke Dernekleri Konfederasyonu), ulusal ve yerel dernekler ve Soninke Uluslararası Festivali (FISO) gibi önemli etkinlikler, bu dili kutlamak ve paylaşmak için etkili platformlardır. Bu platformlar her gün, bu dilin ihtişamını onurlandırmakta ve öne çıkarmaktadır.
Afrika kıtasında, günlük olarak 2.000'den fazla ana dil konuşulduğu için, dil yoluyla kültürel çeşitliliğin teşvik edilmesi büyük önem taşımaktadır. Afrika Birliği’nin 2063 Gündemi’nin 5. Hedefi ile uyumlu olarak, kıtanın kültürel, dilsel ve entelektüel kimliklerinin onaylanması, UNESCO'nun Afrika Küresel Önceliği programı ile tamamen uyumludur. Bu bağlamda, iki yıl önce Gambiya’nın önerisiyle Genel Konferans, 42. oturumunda 25 Eylül’ü Uluslararası Soninke Dili Günü ilan etmiştir.
Bugün, UNESCO Genel Merkezi ve dünyanın dört bir yanında çok sayıda etkinlikle kutlanacak olan Uluslararası Soninke Dili Günü’nde UNESCO, zenginliği ve çeşitliliği ile değişim ve barışın aracı olan bu dili ve kültürünü tanıtmayı teşvik etmektedir.
Sooninkanxannen koota loogonten do xeeri! Uluslararası Soninke Dili Günü kutlu olsun!
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000395673_eng?posInSet=9&queryId=N-2d9697ca-1092-409a-9f16-dd78cc439e76 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.