Bilgi, sürdürülebilir ve demokratik toplumların temel direğidir. Gerçekleri ortaya çıkarır, iklimle ilgili yanlış bilgileri çürütür; nefret söylemlerini zayıflatırken kültürlerarası anlayışı güçlendirir. Bilgi, aşırılıkla mücadelede önemli bir araç olmanın yanı sıra bilinçli karar alma süreçlerini destekler, şeffaflık ve hesap verebilirliği artırır.
Ancak bilginin bu hayati rolünü yerine getirebilmesi için herkesin eşit şekilde bilgiye erişebilmesi gerekir. Bu da ancak devletlerin anayasal, yasal ve siyasi güvenceler benimsemesiyle mümkündür. Bugün itibarıyla Birleşmiş Milletler Üye Devletlerinin üçte ikisinden fazlası bu yönde adımlar atmıştır.
UNESCO, bilgiye erişimi hem temel bir insan hakkı hem de Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının itici gücü olarak korumak ve teşvik etmek için çalışmalarını sürdürmektedir. Bu doğrultuda Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 28 Eylül’ü Uluslararası Bilgiye Evrensel Erişim Günü ilan ederek bilginin kalkınma, demokrasi ve eşitlik için taşıdığı hayati önemi teyit etmiştir.
Bu yıl ayrıca, Paris Anlaşması’nın kabulünün 10. Yıl dönümüne işaret etmektedir. Bu dönüm noktası niteliğindeki iklim anlaşması, iklim değişikliği eğitimi, öğretimi, kamuoyunun bilinçlendirilmesi, katılımı ve bilgiye erişiminin artırılması için uluslararası iş birliğine duyulan ihtiyacı bir kez daha hatırlatmaktadır.
Aynı bağlamda, bu yılki Uluslararası Gün, “Dijital Çağda Çevre Bilgisine Erişimin Sağlanması” temasıyla kutlanmaktadır. Bu tema, etkili iklim eylemi, bilinçli kamu katılımı ve güçlü hesap verebilirlik için çevreye ilişkin güvenilir, zamanında ve doğru bilginin hayati rolünü vurgulamaktadır.
UNESCO ve Filipinler Hükümeti tarafından 29–30 Eylül 2025 tarihlerinde Manila’da düzenlenecek küresel konferans da bu konuya odaklanacaktır. Bu konferansın yanı sıra UNESCO, dünya çapında yürüttüğü çalışmalarla bireylerin ve toplulukların yaşamlarını ve çevrelerini doğrudan etkileyen bilgilere erişimini güçlendirmek için uluslararası ve bölgesel ortaklıklar geliştirmektedir.
Günümüz toplumları, adil, barışçıl ve sürdürülebilir bir gelecek inşa edebilmek için bilgiye kapsayıcı erişime ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle UNESCO, Uluslararası Bilgiye Evrensel Erişim Günü vesilesiyle tüm ülkeleri bilgiyi küresel bir kamu malı olarak benimsemeye davet etmektedir.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000395682?posInSet=6&queryId=N-2d9697ca-1092-409a-9f16-dd78cc439e76 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.