Bilim; iklim değişikliği, salgın hastalıklar, kaynak yetersizliği ve artan eşitsizlikler gibi günümüzün en büyük sorunlarına somut çözümler sunmaktadır. Bilim, sınırları ve farklılıkları aşarak bizi bir araya getirebilen, bilgiyi kolektif iyiliğin peşinde koşmakla ilişkilendiren ortak bir değer, evrensel bir dildir.
Ancak, yaygın yanlış bilgi ve güvensizlikle karşı karşıya olan bir dünyada, bilimin sadece bir meta veya siyasi bir araç haline gelmemesini sağlamak için bir araya gelmeliyiz. Bilim, etik ve dayanışma ilkeleriyle yönlendirilmeli ve ortak iyiliğe hizmet etmelidir.
Bu ruhla, “Güven, Dönüşüm ve Yarın: 2050 için İhtiyacımız Olan Bilim” temasıyla Barış ve Kalkınma için Dünya Bilim Günü’nü kutluyoruz. Güven inşa edilmelidir. Güven, araştırmacılar, politika yapıcılar, özel sektör aktörleri ve vatandaşlar arasında açık ve sürekli bir diyalog yoluyla gelişir.
Bilime olan güvenin yeniden inşa edilmesi, şeffaflık, katılım ve erişilebilirlik konusunda küresel bir taahhüt çağrısı yapan UNESCO'nun 2021 Açık Bilim Tavsiye Kararı'nın merkezinde yer almaktadır. Bu tavsiye kararı sayesinde, bilime olan güveni yenileyebilir ve bilimin herkesin yararına olmasını sağlayabiliriz.
Ancak yarının bilimini üretmek için, bazı alışkanlıkları unutmalı ve yeniden düşünmeliyiz: siloları aşmalı, belirli bilgi biçimlerini diğerlerine göre öncelikli kılmamalı ve inovasyonu birikimle karıştırmamalıyız. Bunun yerine, çeşitlendirmeyi, paylaşmayı, işbirliği yapmayı ve dinlemeyi yeniden öğrenmeliyiz. Bu, araştırmacıları dinlemenin yanı sıra, bilgelikleri ve gelenekleriyle dünyamızın kolektif anlayışını zenginleştiren yerel toplulukları ve yerli halkları da dinlemek anlamına gelmektedir. Bilim, ancak aktif kamu katılımıyla herkese hakkıyla hizmet edebilir.
Bu yılki Dünya Bilim Günü'nü kutlamak için UNESCO, UNESCO'da 80 yıllık bilimin izlerini süren ve 1948'den günümüze kadar UNESCO için yazılmış Nobel ödüllü bilim insanlarının 46 makalesini bir araya getiren önemli bir antoloji yayınlamaktan gurur duymaktadır. Bu antoloji, uluslararası bilimsel işbirliği ve diplomasinin evrimini, CERN ve SESAME gibi önde gelen kurumların kurulmasını, Hükümetlerarası Hidroloji Programı’nın oluşturulmasını ve biyoetik, yapay zekâ ve nöroteknoloji alanlarında küresel etik çerçevelerin geliştirilmesini ele almaktadır.
Sürdürülebilir Kalkınma için Uluslararası Bilim On Yılı (2024-2033) kapsamında UNESCO, araştırmadaki engelleri ortadan kaldırarak, uluslararası iş birliğini teşvik ederek, akademik ağları güçlendirerek ve bilimin her düzeyde kamu politikalarına bilgi sağlamasını garanti ederek bu bağlılığını bir kez daha vurgulamaktadır.
Bu Dünya Bilim Günü'nde UNESCO, kolektif iyilik için tasarlanmış açık, kapsayıcı ve etik bilimin kalıcı barışın temel taşı olduğuna dair kararlılığını bir kez daha ortaya koymaktadır.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000396361?posInSet=6&queryId=N-b45f01c9-26dc-4c18-abf7-b77f012ea1df adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.
