Kültürel miras, kimliğin temelidir. Topluluklar, kültürel miras aracılığıyla kendilerini tanımlar ve gelecek nesillere aktardıkları hikâyeleri şekillendirir.
Kültürel miras çalındığında, topluluklar kolektif hafızalarından mahrum kalır ve insanlık tarihinin bir parçasını kaybedilir. Kültürel mirasın yasa dışı ticareti, kültürü koruyucularından koparmakla kalmaz, aynı zamanda kara para aklamayı teşvik eder, vergi kaçakçılığını destekler ve terörist örgütlere finansman sağlar.
UNESCO, uzun süredir bu yasa dışı faaliyetlere karşı mücadeleye öncülük etmektedir. Kurumumuz, 50 yılı aşkın süredir, Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması için Alınacak Tedbirlerle İlgili Sözleşme kapsamında kültürel varlıkların meşru sahiplerinde korunmasını sağlamak için çalışmaktadır.
Bu çabalar, dünya çapında uzmanların eğitilmesini, Üye Devletlere ise, yasal ve kurumsal çerçevelerini güçlendirme, suçluları caydırma, yargılama, kültürel varlıkları koruma ve iade etme süreçlerinde destek sağlanmasını kapsamaktadır.
Çabalarımız arasında, Latin Amerika'da başlattığımız, kültürel miras hırsızlığının etkisini ortaya koyan büyük ölçekli farkındalık kampanyaları da yer almaktadır. Brezilya ve Peru'da, kültürel mirasın korunmasının kolektif bir sorumluluk olduğu mesajını açıkça ileten reklam panoları hazırlanmıştır.
Bu mesaj, dünyanın dört bir yanından uzmanları bir araya getiren bu yılki konferans ve forumlarda da dile getirilmiştir. Haziran ayında Paris'te gerçekleştirilen Dijital Çağda Kültürel Varlıkların Yasa Dışı Ticaretinin Ele Alınması Konferansı’nda ve Nisan ayında Hangzhou'da düzenlenen UNESCO Üçüncü Üst Düzey Müzeler Forumu'nda, kurumumuz yasa dışı ticarete son verilmesi çağrısında uluslararası görüşleri bir araya getirdi
2025 yılında UNESCO Çalıntı Kültürel Nesneler Sanal Müzesi'nin açılması, kurumumuz için bir dönüm noktası oldu. 250’den fazla nesnenin dijitalleştirildiği bu eşsiz sanal müze, çalınan nesneleri ve onların özgün bağlamlarını, ait oldukları toplulukların içten anlatımlarıyla görünür kılmaktadır. Bu mücadeleyi kazanabilmemiz için, kültürel miras uzmanları, kolluk kuvvetleri, müzeler, yargı organları, sanat piyasası ve sivil toplum olarak hepimiz bir araya gelmeliyiz.
Kültürel varlıkların çalınmasına, gizli kazılara ve yasa dışı ihracatına karşı tolerans göstermemeli ve bu eserlerin hak sahiplerine iade edilmesini kolaylaştırma misyonumuzu sürdürmeliyiz.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000396433?posInSet=6&queryId=N-0290196e-5e56-49c7-8215-36b341c5491d adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.